Depresja i perfekcjonizm

Rozważając przyczyny depresji warto zwrócić uwagę na czynniki, które w naszej cywilizacji zaczynają upowszechniać się równie mocno jak sama choroba. Jednym z „podejrzanych” jest dążenie do ciągłej, nieustającej poprawy wyników, optymalizacji sposobu działania i jego efektywności, aż do osiągnięcia stopnia, w którym uzyskujemy poczucie, że nic więcej poprawić się nie da, czyli uzyskany wynik jest doskonały. Pora przedstawić:

Perfekcjonizm

Skrajnie wysokie wymagania wobec siebie i efektów własnych działań. Ponadprzeciętne oczekiwania wobec własnej osoby. Dążenie do doskonałości w każdym aspekcie działania.

Niektórzy z nas (sama znam osobiście parę takich osób) uważają go za motor rozwoju i postępu, czy też cechę dzięki, której wszystko co robimy jest wyjątkowej i za każdym razem wyższej jakości.

Pytanie tylko: co to tak naprawdę oznacza robić coś perfekcyjnie i czy robienie czegoś idealnie jest w ogóle możliwe? Perfekcjonizm jest jak ciągłe gonienie króliczka. Kiedy efekt końcowy działania zostaje osiągnięty, można zawsze odkryć jego wady i niedociągnięcia (realne lub urojone) i znaleźć powód do dalszego doskonalenia. Perfekcjonizm to także umiejętność odkrycia nawet w dobrym „produkcie” wad wartych zauważenia i poprawienia.

Jakie są konsekwencje, czyli co mi grozi?

Dążenie do perfekcji może:

odbierać wszelką radość z działania – radość z samego wykonywania określonej czynności, czy to zawodowej, czy prywatnego hobby. „Jeżeli nie mogę jeździć na nartach jak Hermann Maier, to nie może to być przyjemne”
blokować podejmowanie działania całkowicie – „jeżeli nie będę grał jak Blechacz, to po co mam się uczyć grać na pianinie”. „Jeżeli nie będę mówił jak rodowity Londyńczyk, to szkoda czasu na angielski”.
odbierać lub zmniejszać zadowolenie z tego co już osiągnęliśmy. Myśląc przez cały czas o tym „co jeszcze możemy zrobić lepiej” sami odbieramy sobie radość z tego co już zrobiliśmy, czego już dokonaliśmy

Perfekcjonizm usztywnia i odziera ze spontaniczności. Osoba perfekcyjna ma zawsze wszystko zaplanowane, każda niespodziewana trudność powoduje atak paniki (bo perfekcjonista nie potrafi improwizować) i poczucie winy z powodu nieprzygotowania.

Może też znacząco utrudniać znalezienie partnera i utrzymanie związku z drugą osobą, bardzo łatwo bowiem w drugiej osobie dostrzec braki, a perfekcjonista będzie miał bardzo dużą trudność ze zniesieniem „niedociągnięć” partnera.

Co robi perfekcjonista, kiedy coś mu się nie uda?

Typowo podejmuje jedną z dwóch dróg:

pracuje bez wytchnienia żeby poprawić swój błąd i już nigdy do takiej sytuacji nie dopuścić. Takie rozwiązanie może prowadzić do dolegliwości spowodowanych nadmiernym stresem i przeciążeniem pracą (niekoniecznie zawodową) ? problemów kardiologicznych, depresji, zaburzeń lękowych
popada w stan apatii spowodowany bardzo dużym niezadowoleniem z siebie. Ta opcja w wielu przypadkach kończy się depresją, bo człowiek funduje sobie tysiące myśli zaniżających poczucie własnej wartości, a jednocześnie nie podejmuje działania, które mogłoby to poczucie podnieść

Gdzie leży prawda?

Trudno zaprzeczyć poglądowi że jednym z lepiej zorganizowanych i sprawnie funkcjonujących, znanych nam ustrojów jest otaczająca nas przyroda. Zastanówmy się czy w przyrodzie jest coś perfekcyjnego? Czy istnieją w niej organizmy nie mające wad? Takie, które np. nie chorują, nie starzeją się i nie obumierają, aby w końcu stać się częścią cyklu pokarmowego innych istot, lecz trwają niewzruszone w swojej doskonałości (co byłoby pewnie przejawem perfekcji istnienia)?

Stan idealny nie występuje w naturze. Podobnie nienaturalny jest nasz własny perfekcjonizm. Można próbować go osiągnąć, jednak dobrze uświadomić sobie potencjalny koszt dążenia do doskonałości.

Podsumowanie

Podobno upadać jest rzeczą ludzką i nie ważne ile razy upadniemy, ważne ile razy damy radę wstać i czy czegoś się przy okazji nauczymy. Tak naprawdę właśnie te upadki i niedoskonałości uczą nas najlepiej. Wymaganie od siebie za każdym razem doskonałego rezultatu może uniemożliwić taką naukę. Pozwólmy sobie i innym na niedoskonałość, a komfort naszego życia znacząco wzrośnie.